همه آنچه مدیران و متخصصین واحدهای نگهداری و تعمیرات باید بدانند
یکی از بخش‌های یک سیستم، قسمت مربوط به نگهداری و تعمیرات است. بنابراین نمی‌توان مجموعه‌ای موفق داشت بدون اینکه اصول اولیه و مفاهیم مربوط به بخش نگهداری و تعمیرات را دانست. در این مقاله قصد داریم این اصول را برای شما بازگو کنیم تا بتوانید با اطلاع از دانش روز، مجموعه خود را بهتر و بهینه‌تر مدیریت کنید.
نگهداری و تعمیر در هر سیستم به دو بخش فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و برنامه‌ریزی نشده تقسیم می‌شوند.
نگهداری و تعمیر یک سیستم به چه معناست؟
به کلیه فعالیت‌های فیزیکی که با هدف نگهداری دارایی‌های فیزیکی در وضعیت اولیه و یا تعمیر و بازگرداندن آنها به آن شرایط انجام می‌شود، تعمیر و نگهداری می‌گویند. این فعالیت‌ها به منظور استمرار فرآیندهای پیش‌بینی شده، صورت گرفته و معمولاً به آن سرواژه نت را اطلاق می‌کنند که در واقع از حروف ابتدایی کلمات نگهداری و تعمیر به وجود آمده است. به عنوان یک مدیر فراموش نکنید که باید در طراحی و ساماندهی سیستم‌های نگهداری و تعمیر، روند تکاملی استراتژی‌های نت را در نظر بگیرید و به منظور برنامه‌ریزی کارا وکنترل مدیریتی اثربخش‌تر، محاسبه مدت زمان استاندارد انجام فعالیت‌های نت را فراموش ننمایید.
تقسیم‌بندی سیستم‌های نگهداری و تعمیرات بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟
از دیدگاه استانداردهای انگلیسی نگهداری و تعمیرات از دو بخش تشکیل می‌شود:
1. نت برنامه‌ریزی نشده
تنها در مواردی اتفاق می‌افتد که نیاز به تعمیر اضطراری وجود داشته باشد.
*نکته: در روش تعمیر اضطراری، فعالیت‌های تعمیراتی صرفاً بعد از وقوع خرابی‌ها صورت گرفته و هیچ‌گونه آمادگی قبلی در مورد رویارویی با آنها وجود ندارد. تجارب کسب شده و اقدامات انجام یافته نیز مورد ثبت، ضبط و تحلیل قرار نمی‌گیرند. علاوه بر این تعمیر اضطراری ویژگی‌های زیر را نیز دارد:
- پایین بودن کیفیت انجام تعمیرات به علت وجود فوریت در کار
- شرایط کاری پر از تنش و اضطراب برای پرسنل تعمیرات
- ضایع شدن محصول نیمه‌ساخته و مواد درحین فرآیند
- افزایش زمان تعمیرات به علت وقوع خرابی‌های فرعی
- عدم برنامه‌ریزی دقیق تولید به علت بروز مشکلات کمی و کیفی
- نامتعادل بودن بار کاری پرسنل تعمیرات
- نیاز به گروه تعمیراتی قوی و آماده به کار
- تشکیل انباری از قطعات یدکی
- عدم توجه به ثبت، ضبط و تحلیل اطلاعات (مدیریت دانش)
- نیاز به ماشین‌آلات ذخیره و جایگزین
- بالا بودن احتمال وقوع خرابی‌های ثانویه
- بالا بودن ریسک ایمنی
- تحمیل هزینه‌های بالا
- هزینه تعمیرات و هزینه عدم تولید
- افزایش هزینه فعالیت‌های خارج از وقت اداری
- عدم نیاز به سرمایه‌گذاری جهت اجرای نگهداری پیشگیرانه و پیش‌بینانه
تا اوایل دهه 50، استراتژی غالب در واحدهای صنعتی، همین سیاست بوده و با پیوسته شدن خطوط تولید و هزینه بالای خرابی‌های اضطراری، درسال 1953 اولین کتاب در زمینه نگهداری و تعمیر پیشگیرانه توسط لوئیس پیرسون درآمریکا نوشته شد.
1. نت برنامه‌ریزی شده
در بحث نت‌های برنامه‌ریزی شده دو نوع نت اصلاحی و نت پیشگیرانه وجود دارد. نت‌های اصلاحی خود برای سیستم‌هایی به کار می‌روند که دچار از کار افتادگی شده‌اند یا به هر دلیل دیگری در حال توقف هستند اما نت پیشگیرانه مربوط به سیستم‌های در حال کار است.
الف) نت اصلاحی
در این روش بر مبنای گزارش‌های دریافتی از بهره‌برداران و یا بازرسان، اقداماتی در جهت تعمیرات اصلاحی به عمل می‌آید تا از خرابی‌های ثانویه و تبعات آنها اجتناب گردد. همان‌گونه که ذکر شد بخشی از این فعالیت‌ها نیز بر اساس اجرای استراتژی نگهداری پیشگیرانه و بخشی نیز توسط بهره‌برداران در خواست می‌شوند که عمدتاً با توجه به عدم فوریت در اجرای آنها، قابل برنامه‌ریزی بوده و لذا بر اساس استانداردهای موجود، این استراتژی نیز در رده نگهداری و تعمیر برنامه‌ریزی شده قرار می‌گیرد.
البته باتوجه به عدم بحرانیت وقوع برخی خرابی‌ها، تعمیر از کارافتادگی آنها نیز می‌تواند در این دسته‌بندی قرار گیرد. چون برای انجام این نوع تعمیر فرم راهنمای انجام فعالیت تکمیل شده و در واقع برنامه‌ریزی صورت گرفته است. لذا این استراتژی نیز در رده فعالیت‌های نت برنامه‌ریزی شده قرار می‌گیرد. شایان ذکر است در برخی استانداردها تعمیر اصلاحی فوری داریم که قابل برنامه‌ریزی نیست و همان تعمیر اضطراری محسوب می‌شود.
ب) نت پیشگیرانه
نت پیشگیرانه استراتژی مربوط به قبل از خرابیست که خود به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- نگهداری و تعمیرات از پیش تعیین شده (شامل: سرویس و تعویض‌های برنامه‌ریزی شده و تست‌های دوره‌ای)
- نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (شامل: پایش وضعیت، تست و بازرسی)
در این مقاله سعی کردیم انواع استراتژی‌های مهم در بحث نگهداری و تعمیرات را به شما بگوییم. مدیران و تمام افرادی که در بخش نگهداری و تعمیرات هستند باید از این اصول اطلاع داشته باشند تا اولاً از ابتدا اصول درستی برای این بخش پایه‌ریزی شود و ثانیاً در هنگام بروز مشکل بتوان بهترین برخورد را داشت. در مجموع تمام فعالیت‌های نگهداری و تعمیر یک سیستم به دو دسته برنامه‌ریزی شده و برنامه‌ریزی نشده تقسیم می‌شوند که هریک الزامات مخصوص به خود را دارند.