چشم‌انداز منابع سنگ‌آهن کجاست؟
پیشرفت صنایع امروزی بدون فولاد و معادن سنگ‌آهن تقریباً غیرممکن بود. معادن سنگ‌آهن منابع طبیعی هستند که مقدار مشخصی از آنها در جهان وجود دارد و به همین دلیل درصورتی‌که نتوانیم به این منابع چیزی اضافه یا به اصطلاح آنها را جایگزین کنیم، بالاخره یک روز این منابع به پایان خواهند رسید. در حال حاضر هم به دلیل بهره‌برداری بیش از اندازه‌ای که در سال‌های اخیر اغلب کشورها از منابع خود داشته‌اند امکان اتمام ذخیره معادن سنگ‌آهن در جهان وجود دارد. در این مقاله می‌خواهیم به شما بگوییم چه چشم‌اندازی را می‌توان برای منابع سنگ‌آهن در نظر گرفت.
مصرف سنگ‌آهن در سال‌های اخیر به چه ترتیبی بوده است؟
تولید فولاد خام جهان در بازه 20 ساله یعنی از سال 1997 تا سال 2017 حدود 2.1 برابر افزایش یافته و به 1690 میلیون تن رسیده است. در این میان کشور چین بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و مسئولیت 81 درصد از این افزایش را بر عهده داشت. تولید فولاد بیشتر به معنی مصرف سنگ‌آهن بیشتر خواهد بود و به همین دلیل در همین دوره، مصرف جهانی سنگ‌آهن 2.5 برابر افزایش یافت و به 2100 میلیون تن رسید. در نهایت هم برای پاسخ به این نیاز مقدار کل تولید سنگ‌آهن در جهان از 850 تن به 2160 تن افزایش یافت. جالب است بدانید 92 درصد از این مقدار افزایش تنها به واردات سنگ‌آهن چین اختصاص داشت.
در سال‌های اخیر تغییر در کیفیت سنگ آهن تولید شده چگونه بوده است؟
کشورهای استرالیا و برزیل دو تولیدکننده اصلی سنگ‌آهن در جهان محسوب می‌شوند. در مدت مشابه 20 ساله مورد بررسی در بخش قبل، تولید این دو کشور 3.8 برابر شده و از 350 تن به 1320 میلیون تن رسید. برای تحقق این امر، شرکت‌های معدنی این کشورها در طول سال‌های اخیر ذخایر جدیدی ایجاد کردند و حجم حفاری خود را با افزایش ظرفیت بالا بردند. تمام این اقدامات نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه زیرساخت‌ها و بالا بردن ظرفیت حمل و نقل زمینی و دریایی داشت. البته افزایش مصرف سنگ‌آهن باعث کاهش مقدار ذخایر شد و به همین دلیل همزمان این شرکت‌های معدنی تلاش کردند با استفاده از روش‌های به خصوصی تولید سنگ‌های معدنی را بالا ببرند. در این فرایند امکان ترکیب سنگ‌های معدنی کم عیار و استفاده مجدد از آنها هم فراهم شد.
تغییر در روند بازار سنگ آهن طی سال‌های اخیر چگونه بوده است؟
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت سنگ‌آهن میزان عرضه و تقاضاست. در سال‌های اخیر هر زمان میزان تقاضا برای سنگ‌آهن افزایش یافته نمودار قیمت این محصول هم به صورت صعودی بوده است. به خصوص در سال‌های اخیر که از یک سو با اتمام قرنطینه در چین تقاضا برای سنگ‌آهن افزایش داشت و از سوی دیگر به دلیل شرایط کرونایی در کشورهای تولیدکننده سنگ‌آهن با کاهش عرضه مواجه بودیم و این روند در نهایت به افزایش چشمگیر قیمت جهانی سنگ‌آهن منجر شد.
البته دولت چین به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده سنگ‌آهن بعد از این افزایش قیمت بی‌سابقه محدودیت‌هایی را برای کارخانه‌های تولید فولاد خود در نظر گرفت و از این طریق توانست تا حدود زیادی شرایط بازار سنگ‌آهن را کنترل نماید. همچنین به دلیل مقررات زیست‌محیطی سختگیرانهای که برای کارخانه های فولاد چینی در نظر گرفته شده آنها ملزم به استفاده از سنگ آهن درجه یک هستند. بنابراین تقاضای سنگ‌آهن چین تنها برای عیار و کیفیت خاصی بوده که این شرایط نیز به نوبه خود می‌تواند به کنترل قیمت سنگ‌آهن در بازار کمک کند.
چشم‌انداز آینده سنگ‌آهن جهان کجاست؟
فروپاشی سدهای باطله مربوط به معادن سنگ‌آهن برزیل در سال‌های 2015 و 2019 سبب شد تا مقررات زیست‌محیطی سختگیرانهای برای معادن در نظر گرفته شود و به همین دلیل روند تولید سنگ‌آهن در جهان با مشکلاتی روبرو شد. در نتیجه کارخانه‌های فولاد نگران کاهش بیشتر میزان عیار سنگ‌آهن تولیدی در معدن‌های کوچک شدند. ازآنجایی‌که ذخایر سنگ‌آهن معادن بزرگ و مطرح هم رو به اتمام است این مسئله موجب نگرانی بسیاری از تولیدکنندگان فولاد در جهان و به خصوص در کشور چین شده است.
از این رو، انتظار می‌رود در سال‌های آینده شاهد به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضای سنگ‌آهن درجه یک باشیم. علاوه بر این، انتظار می‌رود که در سال‌های آینده شرکت‌های معدنی از روش ترکیب سنگ‌های مختلف بیش از پیش استفاده کرده تا از این طریق بتوانند علاوه بر ساده‌سازی مراحل زنجیره تأمین، استفاده مؤثری از منابع معدنی داشته باشند. اما این امر می‌تواند در صنعت فولاد اثرات نامطلوبی داشته باشد به ویژه بر عملکرد کوره بلند به دلیل تغییر ترکیب سنگ آهنی که در آن به کار می‌رود.
در همین حال، کارخانه‌های معدنی سنگ‌آهن باید مراقب سطح تولید کارخانه‌های فولاد چینی که تأثیر زیادی بر بازار جهانی سنگ‌آهن دارد، باشد. به احتمال زیاد در سال‌های آتی کارخانه‌های فولادی چین استفاده بیشتری از قراضه‌های فلزی خواهند داشت و به همین دلیل ممکن است تقاضای سنگ‌آهن هم تا حدی با کاهش مواجه شود.
نتیجه‌گیری
همانطور که در بالا توضیح داده شد، عدم قطعیت‌های زیادی در بازار جهانی سنگ آهن وجود دارد. اما بی‌شک برای حفظ رقابت‌پذیری و بقا در عرصه تجارت جهانی سنگ‌آهن باید به دنبال به کارگیری فناوری‌های نوین در این صنعت باشیم تا از این طریق بتوانیم در مواقع لزوم پاسخ سریع و انعطاف‌پذیری به مشکلات، تغییرات کیفی و قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی بدهیم.