بر اساس توافقنامه اقلیمی سال ۲۰۱۵ در پاریس، کشورهای جهان متعهد شده‌اند که فعالیت صنایع خود را طوری برنامه‌ریزی کنند که تا سال ۲۱۰۰، دمای متوسط زمین به ۲ درجه سانتی‌گراد برسد.
باوجوداین، صنایع چندان با این نقشه سازگار نشده‌اند و انتظار می‌رود در پایان قرن حاضر، دمای متوسط حدود ۲.۶ درجه سانتی‌گراد باشد.
یکی از اصلی‌ترین شاخصه‌های بازار در تشخیص تحرکات صنایع مختلف، تعداد معاملات و وضعیت مالی شرکت‌های معدنی است. این شاخص، هیچ نشانه‌ای از توقف یا کند شدن چرخ صنعت و توفیق سیاست‌های کاهش دمای زمین، ندارد.
هم‌زمان با تغییر در سیاست‌های جهانی برای ایجاد روندهای نزولی یا وقفه در ادامه روند صعودی گرمایش زمین، سازمان‌های ملی و بین‌المللی مالیات‌های سنگینی بر فعالیت‌های کربن زا مقرر کرده‌اند. در این میان، صنعت معدن یکی از صنایعی است که آلودگی‌های زیادی تولید می‌کند و از این بابت همیشه تحت‌فشار بوده است.
به‌طور ویژه، منابعی چون زغال‌سنگ که از مهم‌ترین اهرم‌های صنایع معدنی در بازارهای مالی هستند، در حال تحدید و جایگزینی با انرژی‌های تجدید پذیرند. بااین‌حال، معادن زغال‌سنگ، در سال‌های اخیر به‌شدت رشد کرده‌اند تا آخرین جنگ خود با پروتکل‌های کاهش دی‌اکسید کربن را پیروزمندانه به پایان برسانند.
جالب اینکه، آمارهای حاصل‌شده از بازارهای مالی نشان از وضعیت کاملاً جذاب و پررونق تولیدات معدنی دارند. اصلی‌ترین دلیل بر این واقعیت، رشد نمایی فناوری‌های نوظهور و نیاز برنامه‌های توسعه انرژی پاک به مواد معدنی پایه است.
تحلیل مالی صنایع معدنی (گزارش سال ۲۰۲۲)
سال‌های اخیر پر از روزهای طلایی در صنایع معدنی بوده‌اند. با توجه به ترازنامه‌های قدرتمند و جریان مالی شلوغ، صنعت معدن در بهترین موقعیت زمانی برای بهره‌برداری حداکثری از منابع و اطمینان از اتخاذ رویکردهای پایدار قرار دارد. آینده استخراج معدن در دستان شرکت‌هایی خواهد بود که تمرکز، چابکی و خلاقیت در سازمان را در قالب‌های تصمیم‌گیری مبتکرانه و فناوری محور به اجرا می‌رسانند.
در تحلیل جاری، ۴۰ شرکت بزرگ معدنی به‌عنوان شاخص‌های اصلی بازار معدن مدنظر قرارگرفته‌اند. توجه داریم که، هر نوع تغییر و تحولی در این ۴۰ شرکت، نشان از روندی مشابه در کلیت صنعت دارد، چراکه این شرکت‌ها بالغ بر ۹۰ درصد صنعت معدن را در دست دارند.
با تکیه بر عملکرد فوق‌العاده در سال ۲۰۲۰، ۴۰ شرکت برتر معدنی رکوردهای جدیدی را در سال ۲۰۲۱ فتح کردند. رشد ۳۲ درصدی در درآمد سالانه و ۱۲۷ درصد رشد در سود خالص، شاخصه‌های خوبی برای نمایش موفقیت ادامه‌دار شرکت‌های معدنی هستند. علاوه‌براین، در سال ۲۰۲۱، ارزش بازار این شرکت‌ها ۷ درصد رشد کرده است.
توضیح شکل: ستون صورتی: درآمد سالانه به میلیارد دلار – خط زرشکی: سود قبل بهره، مالیات و استهلاک خط زرد: هزینه سرمایه‌گذاری – خط مشکی: سود پرداخت شده به سهامداران
توضیح شکل: نمودارهای این شکل به رشد بازارهای چند ماده معدنی اصلی پرداخته‌اند.
زرد: طلا – زغال‌سنگ : مشکی – زرشکی: مواد معدنی اساسی – خاکستری: زغال‌سنگ – صورتی:
مس و صورتی پررنگ: سایر
طلا زغال سنگ سنگ‌آهن مس
در میان مواد معدنی معامله شده در سال ۲۰۲۱، مس به ترتیب با ۵۰ و ۴۷ درصد، بیشترین رشد را در قیمت و درآمد حاصل داشته است. اصلی‌ترین محرکه رشد بازار این ماده معدنی، تحولات عرصه دیجیتال و نیاز شرکت‌ها به مجموعه تجهیزات الکترونیکی است که مس در آن‌ها عنصر پایه است.
سنگ‌آهن نیز همچنان در رده‌های بالا، ازنظر رشد درآمدی و قیمت، قرار دارد. در طول سال ۲۰۲۱، قیمت سنگ‌آهن در حدود ۵۹ درصد رشد کرده و درآمد حاصل از آن ۴۳ درصد بهبودیافته است. درواقع، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی شرکت‌های استخراج سنگ‌آهن، افزایش تقاضا و محدودیت در استخراج برای این حجم صعودی است.
جالب اینکه در سال ۲۰۲۱، میزان درآمد حاصل از استخراج طلا ۱۳ درصد کاهش یافته و قیمت آن تنها ۲ درصد رشد کرده است.
درنهایت، زغال‌سنگ در سال ۲۰۲۱، رشد بسیار قابل‌توجهی داشته و قیمت آن بیش از ۵۴ درصد افزایش‌یافته است. ازجمله اصلی‌ترین دلایل در این رشد، افزایش تقاضا از جانب کشورهای آسیایی، کاهش تولید و عرضه گاز طبیعی ، جنگ اوکراین و تحریم‌های جهانی علیه روسیه هستند. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۲ نیز این روند ادامه داشته باشد و زغال‌سنگ در صدر رتبه‌بندی مواد معدنی ازنظر افزایش قیمت و درآمد برای شرکت‌های معدنی قرار بگیرد.
این وضعیت عالی در بازار مواد معدنی تا کی ادامه دارد؟
در کنار این حال خوب صنایع معدنی و روندهای صعودی با شیب تند، نگرانی‌ها و پیش‌بینی‌های نادقیقی از زمان نزول هم وجود دارد. آنچه مشخص است، وضعیت نسبتاً باثبات ۴۰ کشور برتر معدنی است. کارشناسان انتظار دارند که در پایان سال ۲۰۲۲ نیز درآمدها صعودی باشند و این شرکت‌ها با ۱۶ درصد رشد در درآمد خود، سال را به پایان برسانند.
انتظار می‌رود مواد معدنی‌ای چون مس، نیکل و آلومینیوم اصلی‌ترین نقش را در این روند صعودی بازی کنند. همچنین، پیش‌بینی‌ها نشان از کند شدن سرعت رشد سنگ‌آهن، به دلیل شیوع دوباره کووید ۱۹ در چین، دارند.
در سال آتی، درگیری‌های ژئوپلیتیکی و چالش‌های زنجیره تأمین ناشی از طولانی شدن همه‌گیری، تأثیرات قابل‌توجهی در سیاست‌های استخراجی ۴۰ شرکت بزرگ معدنی خواهد داشت. بااین‌حال، ارزش مواد معدنی همچنان رو به شد خواهد بود و اصلی‌ترین اهرم‌ها در القای این رشد، افزایش هزینه سوخت، حمل‌ونقل، نیروی کار، فرآوری و ساخت‌وساز در معادن هستند.
بیشتر از ۸۲ درصد روسای شرکت‌های معدنی قدرتمند دنیا، بر این باورند که روند رشد این صنعت در سال بعد هم صعودی خواهد بود.
| درصد تغییر | میلیارد دلار | ||||
| ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ | پیش‌بینی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ | ۲۰۲۰ | ۲۰۲۱ | پیش‌بینی سال 2022 | |
| خالص جریان‌های نقدی جهت عملیات معدنی | ۵۸ | ۵- | ۱۴۲ | ۲۲۵ | ۲۱۴ |
| خرید اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات | ۱۵ | ۱۴ | ۶۱ | ۷۲ | ۸۲ |
| جزیان نقدی آزاد | ۸۱ | ۱۵۳ | ۱۳۲ | ||
| سود پرداخت شده به سهامداران | ۱۳۰ | ۱۲ | ۳۷ | ۸۵ | ۹۵ |
| بازخرید سهام | ۱۰۰۰ | ۵۵ | ۱ | ۱۱ | ۱۷ |
| مجموع سود سهام‌داری | ۳۸ | ۹۶ | ۱۱۲ | ||
| مجموع بازپرداخت وام‌ها | ۴۰ | ۲۹- | ۵ | ۷ | ۵ |
| سایر | ۷۰۰ | ۷۵- | ۲ | ۱۶ | ۴ |
| خالص جریان نقدی | ۳۶ | ۳۴ | ۱۱ | ||
جدول ۱ جریان نقدی ۴۰ شرکت معدنی برتر
| دارایی‌های جاری | میلیارد دلار | ||
| ۲۰۲۱ | ۲۰۲۰ | تغییر به درصد | |
| نقد | ۱۵۶ | ۱۲۳ | ۲۶ |
| موجودی انبار | ۹۸ | ۸۷ | ۱۳ |
| حساب‌های قابل دریافت | ۴۵ | ۴۱ | ۸ |
| سایر | ۷۱ | ۵۵ | ۲۹ |
| مجموعه کل دارایی‌های جاری | ۳۷۰ | ۳۰۷ | ۲۱ |
| دارایی‌های غیر جاری | |||
| اموال، کارخانه و تجهیزات | ۶۴۷ | ۶۵۳ | ۱- |
| سرقفلی و دارایی‌های نامشهود | ۷۳ | ۶۲ | ۱۷ |
| ورودی وام یا حاصل از سرمایه‌گذاری | ۷۶ | ۷۴ | ۳ |
| سایر | ۶۹ | ۶۷ | ۳ |
| مجموع دارایی‌های غیر جاری | ۸۶۵ | ۸۵۶ | ۱ |
| مجموع دارایی‌ها | ۱۲۳۵ | ۱۱۶۳ | ۶ |
| بدهی‌های جاری | |||
| حساب‌های پرداختی | ۸۲ | ۸۶ | ۵- |
| قرض‌ها | ۴۹ | ۴۴ | ۱۳ |
| بدهی‌های اجاره کوتاه مدت | ۲ | ۲ | ۷- |
| درآمد کسب نشده | ۱۱ | ۶ | ۸۳ |
| سایر | ۹۰ | ۵۴ | ۶۷ |
| مجموع کل بدهی‌ها | ۲۳۴ | ۱۹۲ | ۲۲ |
| بدهی‌های غیر جاری | |||
| قرض‌ها | ۲۱۱ | ۲۰۹ | ۱ |
| بدهی‌های اجاره کوتاه مدت | ۱۲ | ۱۳ | ۷- |
| هزینه‌های تأمین زیست‌محیطی | ۶۶ | ۶۵ | ۲ |
| درآمد پرداخت نشده | ۱۱ | ۸ | ۳۸ |
| سایر | ۸۶ | ۱۰۱ | ۱۵- |
| مجموع کل بدهی‌های غیر جاری | ۳۸۶ | ۳۹۶ | ۳- |
| مجموع کل بدهی‌های | ۶۲۰ | ۵۸۸ | ۵ |
| خالص دارایی | ۶۱۴ | ۵۷۵ | ۷ |
| کل درآمد سهامداران | ۶۱۴ | ۵۷۵ | ۷ |
جدول ۲ گردش سرمایه در ۴۰ شرکت برتر دنیا
انتظار می‌رود، با برداشته شدن بیشتر محدودیت‌های همه‌گیری در نقاط مختلف جهان، پایان سال ۲۰۲۲ رشدی ۱۴ درصدی در هزینه سرمایه‌گذاری (میزانی از سرمایه‌گذاری که از کانال‌های مختلف صرف فعالیت استخراج معدن می‌شود) را به همراه داشته باشد.
جدول ۳هزینه سرمایه‌گذاری 40 شرکت معدنی برتر در ۶ سال اخیر
معاملات
هم‌زمان با افزایش تقاضا، شرکت‌های معدنی در بهترین برهه زمانی برای جلب حداکثری سرمایه و درآمدزایی هستند. در بازه سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱، میزان معاملات مواد معدنی ۶۰ درصد افزایش‌یافته که ازنظر ارزش معاملات، طلا همچنان در صدر است و در حدود ۷۰ درصد ارزش معاملات انجام‌شده را به خود اختصاص داده است.
به‌عنوان نمونه، دو شرکت اگنیکو ایگل (Agnico Eagle) و کرکلند (Kirkland) یک شرکت استخراج طلا در کانادا ایجاد کردند که در پایان سال ۲۰۲۱، عدد قابل‌توجه ۱۰ میلیارد دلار میزان طلای استخراجی و معامله شده آن بود.
تحولات بنیادی ناشی از معاملات
در سال ۲۰۲۱، تعداد معاملات در مواد معدنی اساسی، نسبت به سال ۲۰۲۰، ۵ برابر بیشتر شد و ارزش کلی معاملات نیز ۲ برابر رشد کرد. به‌طور خاص، معاملات مواد معدنی اساسی برای شرکت‌های معدنی از سال ۲۰۱۹ تاکنون، ۱۵۹ درصد رشد داشته است. انتظار می‌رود که این روند صعودی در یک دهه پیش‌رو همچنان ادامه داشته باشد.
سطح تقاضا چنان ارتقا یافته که شرکتی چون BHP در نظر دارد که در مورد سیاست‌های خود در استخراج نفت و گاز تجدیدنظری بنیادی داشته باشد و تمرکز خود را معطوف مواد معدنی و بازار داغ آن‌ها کند.
| ماده معدنی | درصد از بازار |
| طلا | ۷۰ |
| مس | ۱۷ |
| سایر فلزات اساسی | ۳ |
| لیتیوم | ۸ |
| سایر مواد معدنی اساسی | ۲ |
جدول ۴سهم مواد و فلزات معدنی از بازار معاملات
شکل ۱ نرخ رشد حجم معاملات در چند سال اخیر
مواد معدنی شاخص
شرکت Rio Tinto در سال ۲۰۲۱ معدن لیتیوم Ricon را به ارزش ۸۲۵ میلیون دلار خریداری کرد. این شرکت پیش‌بینی کرده که در یک دهه آینده، تقاضا برای لیتیوم تا ۳۵ درصد افزایش یابد. شرکت Zijin نیز معدن لیتیوم Neo را به قیمت ۷۶۰ میلیون دلار خریداری کرده است. روند رشد معاملات لیتیوم از زمانی شروع شد که خودروهای الکترونیک و دستگاه‌های برقی شارژی ظهور و به‌سرعت رشد کردند.
همچنین، شرکت معدنی South32، معدن مس Sumitomo در شیلی را به قیمت ۲.۵ میلیارد دلار خریداری کرد. هدف اصلی شرکت South32 در این معامله، چرخشی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و سیاست‌های جهانی در توسعه فناوری و کربن‌زدایی است.
شرکت‌های فناوری و خودروسازی به‌ویژه، در سال‌های اخیر وارد معاملات معدنی شده‌اند و سایت‌ها و زمین‌هایی با پتانسیل مواد معدنی چون مس و لیتیوم را خریداری کرده‌اند. شرکت تسلا، به‌عنوان یک شرکت غیرمعدنی، در حدود ۱۰۰۰۰ جریب زمین حاوی لیتیوم را برای برنامه‌های خودروسازی خود خریداری کرده است.
| مس 6.1 |
| لیتیوم .۱ |
| پلاتینیوم ۱.۱ |
| اورانیوم ۰.۷ |
| نیکل ۰.۵ |
| سایر ۰.۳ |
| کبالت ۰.۳ |
| شکل ۲ سهم مواد معدنی مختلف از معاملات بازار معدن |
وضعیت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ
انتقال دیجیتال و سیاست‌های کربن‌زدایی تنها به نفع شرکت‌های تولیدکننده مواد معدنی اساسی نبوده، شرکت‌های استخراج‌کننده سنگ‌آهن و زغال‌سنگ نیز رشد‌های فوق‌العاده خوبی داشته‌اند. برای مثال، شرکت Glencore، انتظار دارد با دو سوم سهامی که از شرکت‌های زغال‌سنگ در کلمبیا دارد، بیشتر از ۵۸۸ میلیون دلار بازگشت سرمایه داشته باشد. شرکت Vale هم پیش‌بینی کرده که در سال‌های آتی از معاملات مرتبط با زغال‌سنگ، بیشتر از ۸ میلیارد دلار درآمدزایی کند.
سال ۲۰۲۱، سال رکوردشکنی در معاملات سنگ‌آهن نیز بود. یکی از بزرگ‌ترین معاملات در این سال مربوط به شرکت Vedanta با رقم معامله ۲ میلیارد دلار بود. سنگ‌آهن همیشه نقشی محوری در بازار صنایع معدنی داشته و نیاز دنیا به این ماده اساسی، هرگز فروکش نکرده است.
گسترش برنامه‌های توسعه پایدار و ایجاد اعتماد
شرکت‌های معدنی، بیشتر به دلیل ذات فعالیت‌های آن، با مرکزیت یافتن منابع محدود معدنی، همیشه با یکدیگر در رقابت بوده‌اند. باوجوداین، ایجاد اعتماد در بین جوامع و دولت‌ها و پیشبرد برنامه‌های توسعه پایدار، از مهم‌ترین بایست‌های سال‌های آتی در صنعت معدن خواهد بود.
بزرگ‌ترین چالش در این اعتمادسازی، حرکت موازی در ارزش سازی اجتماعی و مالی است. شرکت‌های معدنی باید هم‌زمان با فعالیت‌های دوستدار محیط‌زیست، مانند کاهش تولید دی‌اکسید کربن، باید به دنبال کسب درصدهای بیشتری از بازار و تأمین تقاضای فزاینده آن باشند.
در بیشتر کشورهای دنیا مالیات‌های سنگینی بر صنایع پرخطر، برای حفاظت از محیط‌زیست، تعریف شده است. بنابراین، از یک طرف کشورها نیازمند دریافت هرچه بیشتر مواد معدنی از انواع مختلف هستند و از طرف دیگر، در مقابل فعالیت‌های گسترده معادن به‌شدت مقاومت می‌کنند. چنین چالشی، شبیه یک چاقوی دو لبه برای معادن است. معادن نمی‌توانند حجم استخراج را کاهش دهند و هم‌زمان برای توسعه فعالیت‌های خود با چالش‌های جدی روبرو هستند.
شاید قابل‌اتکاترین ابزارها در حل این مسئله، فناوری و ابزارهای معدنی با محوریت آن باشند. دیجیتالی‌شدن و انتقال به انقلاب صنعتی ۴، مسیری است که اکثر شرکت‌های بزرگ معدنی دنیا پی گرفته‌اند و در سال‌های اخیر نتایج خوبی از این سیاست‌ها حاصل شده است.
جمع‌بندی
خلاصه‌ای از فعالیت‌های کلیدی برای موفقیت در بازار انفجاری صنعت معدن
درنهایت، ما فعالیت‌های کلیدی، در سطح مدیریتی و اجرایی، را معرفی می‌کنیم و باور داریم، شرکت‌های معدنی می‌توانند بیشترین بهره را از آن‌ها و در جهت تثبیت جایگاه خود در صنعت، ببرند.
تثبیت موقعیت در تولید مواد معدنی اساسی
- موقعیت حرفه‌ای شرکت را در فعالیت تولید مواد معدنی اساسی و انتقال انرژی ۴ مشخص کنید.
- فرصت‌های مختلف را کارشناسی کنید تا امکان تصاحب بخش‌های بیشتری از زنجیره تأمین را داشته باشید.
- مدل‌های جدید در توسعه زیرساخت‌های معدنی را بررسی کنید تا امکان کاهش هزینه‌ها و بهره‌گیری از بالاترین پتانسیل خود را داشته باشید.
از قدرت مالی خود استفاده کنید
- استفاده از اهرم‌های ترازنامه، جریان مالی قوی و نرخ مثبت درآمدها مهم‌ترین پارامترهای یک شرکت در تثبیت رشد آن هستند. شرکت‌های معدنی هیچ‌گاه در این مؤلفه ضعیف جلوه نکرده‌اند و اکنون زمان آن رسیده که سرمایه‌گذاری و قدرت مالی خود را به‌درستی جهت‌دهی و ساختارمند کنند.
استراتژی‌های معامله‌گری خود را بازنگری کنید
- به‌دقت برنامه‌های قسمت فروش شرکت را بازنگری کنید تا پتانسیل‌های ممکن را دریابید. از مشاوران بین‌المللی و فعال در بحث صادرات و واردات مواد معدنی بهره بگیرید.
- عرضه و تقاضاهای یک دهه آینده را با دقت بررسی کنید. توجه داشته باشید که یک دهه آینده بازاری پر نوسان را پیش‌رو خواهیم داشت و تنها شرکت‌هایی موفق خواهند بود که توان پیش‌بینی‌های کوتاه و بلندمدت را داشته باشند.
فعالیت‌های اجتماعی، زیست‌محیطی و ارتباط با دولت را ارتقاء دهید
- همه اجزای شرکت باید در فرایند اعتمادسازی جامعه و سازمان‌های دولتی مشارکت کنند. مسئولیت‌پذیری و بازخوردگیری و بازخورد دهی درباره این موضوع‌ها، مهم‌ترین اهرم‌ها برای جلب رضایت اجتماعی است.
منابع:
https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/xx/pdf/2022/04/global-minning-outlook-2022.pdf
https://www.nature.com/articles/s43247-022-00346-4
https://www.marketresearch.com/Heavy-Industry-c1595/Energy-Resources-c82/Mining-c151
