برنامه تعطیلی سایت معدنی چشم‌اندازی است که به بودجه، عملیات موردنیاز، هماهنگی‌های لازم با جوامع محلی و نهادهای دولتی و استانداردهای زیست‌محیطی متناظر با توقف دائمی فعالیت‌های شرکت معدنی در یک سایت خاص می‌پردازد. در این برنامه، فعالیت‌هایی گنجانده می‌شوند که باید شرکت معدنی در اواخر فعالیت، در زمان تعطیلی و پس از آن باید انجام دهد.
اصلی‌ترین فعالیت‌ها در تعطیلی معدن عبارت‌اند از:
- تهیه نقشه‌های دقیق درباره محیط متأثر از استخراج
- گردآوری اطلاعات پایه مانند نقشه‌های هوایی از تغییرات محیطیِ سایت معدن
- تبادل‌نظر با ذی‌نفعان درباره شیوه‌های احیاء و مصارف بعدی زمین
- تهیه برنامه‌های تحقیقاتی حمایتی با هدف‌گذاری جوامع پیرامون معدن و اکوسیستم منطقه
- برنامه‌ریزی بودجه و زمان اجرای هر فعالیت
مهم‌ترین مزیت در برنامه‌ریزی برای تعطیلی سایت معدنی، شناسایی فعالیت‌های حیاتی برای دستیابی به رویکردی موفق در احیاء زمین است. در برنامه‌ریزی تعطیلی، محدودیت‌ها، چالش‌ها، فرصت‌ها و راه‌حل‌های زیست‌محیطی در کانون توجه قرار دارند و مشارکت معدن با سازمان‌هایی چون منابع طبیعی و محیط‌زیست اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
چالش‌های موجود در تعطیلی معدن
برای تحقق سیاست‌های توسعه پایدار در صنعت معدن، این صنعت باید تولیدات و خدمات خود را با کمترین آسیب به جامعه‌های نزدیک معدن و محیط‌زیست تحت بهره‌برداری ارائه دهد. باوجوداین، تعطیلی معادن یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌ها در طرح‌های استخراج از معادن است.
چالش‌های اجتماعی
جلوگیری از آسیب دیدن جوامع نزدیک به سایت معدنی، تعامل با آن‌ها و استفاده از پتانسیل موجود در این جوامع، چالش‌های غیرقابل‌انکار برای دولت‌ها و شرکت‌های معدنی هستند. به‌ویژه، هماهنگی با اجتماع‌های ذی‌نفع در منابع محیطیِ مورداستفاده معدن، باید در هر طرح تعطیلی گنجانده شود.
جوامع میزبان که در بازه زمانی فعالیت معدن وابستگی زیادی به آن پیداکرده‌اند (وابستگی‌های شغلی و مالی)، آسیب‌پذیرتر از ذی‌نفعان دیگرند. در تحقیقی که توسط بنیاد ICMM انجام شد، مشخص گردید که ۴۳ درصد از عملیاتی که انتظار می‌رود در ۲۵ سال آینده تعطیل شوند، شدیداً بر اقتصاد جوامع پیرامون خود تأثیر می‌گذارند.
عدم قطعیت در قوانین
عدم وجود رویکردها، قوانین و دستورالعمل‌های تثبیت‌شده درباره شیوه‌های تعطیل کردن سایت‌های معدنی و نظارت بر این روندها، چالش‌های پیش روی معادن و دولت‌ها هستند. به‌عنوان مثال، مسیر یا فرایند دقیقی در رها کردن یک سایت معدنی بسته، حتی برای سازمان‌های قضایی و مرتبط با محیط‌زیست، وجود ندارد.
مطمئناً هیچ فعالیت اقتصادی بدون ریسک نیست، اما باید راهکار و شیوه‌نامه‌ای در مدیریت ریسک وجود داشته باشد. در غیراینصورت، انتقال یک معدن بسته به مالک اصلی یا جایگزین آن، می‌تواند برای سال‌های سال در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
تجربه‌های مشابه در تعطیلی و تحویل سایت‌های معدنی
اغلب معادن برای بازه‌های بیشتر از ۲۰ سال مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. بنابراین، مدیران این صنعت غالباً تجربه کافی برای طراحی و اجرای فرایند تعطیلی و احیاء سایت معدن استخراج‌شده را ندارند. علاوه‌براین، در ساختار سازمان‌های ناظر نیز متخصصان باتجربه‌ای برای پیشبرد فعالیت‌ها بر اساس استانداردهای جهانی وجود ندارد.
یک تعطیلی کارا به چه نتایجی می‌انجامد
برنامه‌ریزی و اجرای طرح تعطیلی سایت معدنی ممکن است به روش‌ها و بر طبق شیوه‌نامه‌های مختلفی انجام گیرد؛ باوجوداین، نتیجه‌ای مطلوب است که شامل موارد زیر باشد:
- تعاملی سازگار و شفاف با ذی‌نفعان.
- مشارکت جامعه‌های اطراف در برنامه‌ریزی و اجرای اقداماتی که زمینه‌ساز تعطیلیِ موفقیت‌آمیزی هستند.
- حمایت ذی‌نفعان از برنامه‌های طرح تعطیلی.
- مدیریتی منسجم از تعطیلی سایت در طول چرخه فعالیت معدن.
- تشخیص به‌موقع ریسک‌ها و اتخاذ سیاست‌های درست در برخورد با آن‌ها.
- کاهش تدریجی تعهدات.
- توافق برای انجام فعالیت‌های دوستدار محیط‌زیست در دوره زمانیِ پس از تعطیل شدن معدن.
- یک انتقال از پویایی به توقف با در نظر داشتن منافع جامعه‌ای که ممکن است از بسته شدن معدن متضرر شود.
ادغام طرح تعطیلی سایت معدنی با برنامه‌های اجرایی آن
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات شرکت‌های معدنی، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای تعطیلی معدن در بازه‌های زمانی نزدیک به پایان ذخایر و فعالیت‌های استخراج از معدن است. در چنین بازه زمانی کوتاهی، امکان ارائه طرح‌های تحقیق‌شده، بودجه‌بندی مناسب و استفاده از فرصت‌های مشارکتی بسیار کم می‌شود.
در یک برنامه جامع و موفق، مسائل اقتصادی، عملیاتی، اجتماعی و زیست‌محیطیِ متناظر با تعطیل کردن سایت معدنی با جزئیات و مستندات لازم وارد می‌شوند. فواید چنین ادغامی شامل موارد زیرند:
- طرح تعطیلی از جانب ذی‌نفعان معدن بهتر پشتیبانی می‌شود.
- متغیر بسته شدن به‌عنوان یک ورودی کلیدی با دارایی‌های معدنی انطباق می‌یابد تا در زمان اجرا بیشترین بهره را از آن‌ها بگیرد.
- مسئله بسته شدن سایت معدنی در سرتاسر برنامه‌های زمان‌بندی و اجرایی وارد می‌شود؛ بنابراین امکان رویارویی بهتر با ریسک‌ها و چالش‌های متناظر با آن فراهم می‌گردد.
- ارزش موجود در فرصت‌های پیش‌آمده با دقت بیشتری تشخیص داده می‌شود و برای کسب آن‌ها اقدام می‌گردد.
- تعهدات به‌تدریج برآورده می‌شوند و در صورت نیاز از ارائه آن‌ها جلوگیری می‌شود.
- کاهش هزینه‌ها از طریق یک هم‌افزایی درست در عملیات ممکن می‌گردد.
- با حذف دوباره‌کاری‌ها، کارایی بیشتری حاصل می‌شود.
- تخصیص درستی از بودجه برای طرح تعطیلی معدن انجام می‌گیرد.
- ریسک نیاز به نگهداری و احیاء بلندمدت سایت تعطیل‌شده به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
- روند تغییر مالکیت با دقت و درک بهتری از طرفین ذی‌نفع به وقوع می‌پیوندد.
- هزینه‌ها با دقت بیشتری تخمین زده می‌شوند.
- فرصت‌های موجود در استفاده از سایت پس از تعطیلی آن تحقیق و برای کسب آن‌ها اقدامات لازم انجام می‌گیرد.
پایگاه دانش
پایگاه دانش محلی برای جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با سایت و داده‌های میدانی حاصل از فعالیت‌های روزمره معدن است. چنین پایگاهی، موضوعات کلی زیر را پوشش می‌دهد:
- وضعیت فیزیکی دارایی‌ها
- اطلاعات محیطی
- اقتصاد اجتماعی
- مقررات
در طول عمر معدن، رویکردهای نظارتی داده‌ها را از سرتاسر معدن جمع‌آوری می‌کنند. داده‌ها بازنگری، ارزیابی و در پایگاه دانش ذخیره می‌شوند. از این داده‌ها بعدها برای طرح بستن معدن استفاده خواهد شد. برای مثال، اطلاعات مرتبط با پوشش گیاهی و مسیرهای آبی موجود قبل از شروع فعالیت‌های معدنی، کمک خوبی برای مرحله احیاء محیط معدنی خواهند بود.
علاوه‌براین، از ابزارهای فناوری مانند یادگیری ماشین برای ارزیابی داده‌ها، ریسک‌ها و فرصت‌های بهبود استفاده می‌گردد. به‌طور دقیق‌تر، وقتی فعالیتی منجر به آسیب غیرقابل بازگشت به محیط می‌شود، تحلیل موقعیت و دلایل بروز حادثه می‌تواند سناریوهای عملیاتی جدیدی برای اجتناب از وقوع دوباره تعریف گردند.
وجود یک پایگاه دانش به مدیران معدنی این امکان را می‌دهد که:
- درک بهتری از پیچیدگی زیست‌محیطی و اجتماعی موجود در محیط فعالیت معدن داشته باشند.
- ریسک‌ها و فرصت‌های موجود در زمان تعطیلی معدن را تشخیص دهند و از آن‌ها بهره بگیرند.
- شکافهای موجود در داده‌ها را بیابند و برای حذف این شکافها اقدام کنند.
- از داده‌ها به‌عنوان پشتیبانی برای طرح‌های خود استفاده کنند.
چشم‌انداز و اصول تعطیلی معدن
شبیه به چشم‌انداز تعریف‌شده شرکت در اجرای برنامه‌های کوتاه و بلندمدت خود، باید چشم‌اندازی روشن و اصولی متناظر با فعالیت بستن سایت یا سایت‌های معدنی مشخص گردد. این اصول معمولاً کلی هستند و قابلیت اعمال به انواع مختلف سایت‌های معدنی را دارند. برای مثال، پایداری فیزیکی و شیمیایی منطقه جزء اصول استاندارد در فرایندهای تعطیلی معادن هستند. بخش‌های زیرمجموعه‌ای کامل‌تر از اصول استاندارد در برنامه تعطیلی معدن را توضیح می‌دهند:
امنیت
اولین گام در هر برنامه‌ای باید رسالت شرکت‌ها در تضمین امنیت در سایت معدنی باشد. به‌ویژه، امنیت جانی انسان‌ها و حیوانات موجود در اکوسیستم باید در احیاء سایت مدنظر قرار گیرد. برای مثال، محیط‌هایی از معدن که امکان سقوط در آن‌ها وجود دارد باید در زمان تعطیلی ایمن‌سازی شوند.
پایداری فیزیکی
برای ارتقاء سطح پایداری فیزیکیِ سایت بسته‌شده در طول زمان، توسعه یک چشم‌انداز فیزیکی پایدار که پتانسیل فرسایش و تخریب محیط‌زیست در بلندمدت را محدود کند، ضروری است. این فعالیت‌های پایدار کردن فیزیکی از همان ابتدای آغاز به کار معدن شروع می‌شوند و تا لحظه بسته شدن آن ادامه خواهند داشت.
در اصل پایداری فیزیکی، باید فرصت‌های دسترسی و استفاده مجدد از سایت معدن بسته‌شده، پیش‌بینی‌شده باشد.
پایداری شیمیایی
فعالیت‌های معدنی، بخصوص در بخش فرآوری مواد معدنی، شامل استفاده از انواع مختلف مواد شیمیایی یا بهره‌برداری از توده‌های معدنی با پتانسیل آلودگی‌های شیمیایی هستند. برای پیشگیری از آسیب‌های حاصل از تأثیر این مواد شیمیایی بر محیط معدنی، مطالعه انواع موجود، محدود کردن آن‌ها، خنثی‌سازی اثر آن‌ها بر محیط و آگاهی‌رسانی درباره تأثیرات و حضور آن‌ها ضروری است.
انتقال اجتماعی-اقتصادی
برای تحقق یک انتقال تدریجی و کاهش صدمات اقتصادی حاصل از تعطیلی معدن، شرکت‌های معدنی باید طرح بستن معدن را متناظر با شرایط اجتماعی موجود و بررسی چالش‌های اقتصادی حاصل از این فعالیت، طراحی و اجرا کنند. به‌ویژه، طرح‌های احیاء و کارآفرینی در سایت‌های بسته‌شده، مهم‌ترین گزینه‌ها برای کاهش اثرات اقتصادی حاصل از تعطیلی معدن هستند.
پایداری اکولوژیک
برای اطمینان از حفظ پایداری موجود در اکوسیستم منطقه، طرح بسته شدن معدن باید نقطه شروعی هم‌زمان با آغاز اکتشافات معدن در منطقه داشته باشد. به این معنی، هم‌زمان با استخراج از سایت، سیاست‌های پایدار ماندن اکوسیستم باید تا سرحد امکان پیگیری شوند. در زمان احیاء معدن نیز، فعالیت‌هایی چون ایجاد تنوع زیستی با روش‌های مصنوعی در جمعیت‌های گیاهی و جانوری و جایگزینی خاک آلوده‌شده با خاک پاک، قابل‌توجه‌اند.
محدود کردن ریسک‌ها
برای کاهش ریسک‌ها (مانند ریسک‌های زیست‌محیطی و امنیت ساکنین منطقه) به محدوده‌ای قابل‌قبول، باید از رویکردهای مدیریت ریسک به شکلی عملی و برمبنای دانش استفاده شود. بخصوص، شرکت می‌تواند از شرکت‌های مشاور در امور ارزیابی و سنجش ریسک کمک بگیرد تا معیارهای دقیق‌تری از میزان ریسک و فرصت‌های مدیریت آن‌ها در اختیار داشته باشد.
برآورد و مدیریت هزینه‌ها
بیشتر طرح‌های تعطیلی سایت معدن به دلیل افزایش هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده، به شکلی غیراستاندارد اجرا می‌شوند. به زبانی دیگر، اکثر برنامه‌های بستن معادن از استانداردهای خوبی پیروی می‌کنند، این زمان اجرا است که با فشار هزینه‌ها و به هم خوردن برنامه‌ها پس از آن‌ها، شرکت‌ها از پیگیری برنامه‌های تأییدشده خود عقب‌نشینی می‌کنند.
استفاده از زمین پس از تعطیلی سایت معدنی
یکی از اصلی‌ترین مراحل در طرح تعطیلی سایت معدنی، رویکرد موردنظر در استفاده از زمین به‌جامانده است. آگاهی از شیوه‌های مطلوب در بهره‌برداری از زمین‌ها پس از بسته شدن معدن، کمک فوق‌العاده‌ای به طرح برنامه‌های کارا و قابل‌اجرا در بستن معدن است.
درک و برنامه‌ریزی برای استفاده از زمین منطقه پس از بسته شدن معدن معمولاً چالش‌برانگیز است؛ به‌ویژه وقتی معدن در مقیاس بزرگی فعالیت داشته و سطح تخریب‌ها بسیار بالاست. استفاده‌های ممکن و مطلوب شامل چندین معیار اصلی هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- منطقه عملیاتی (آیا سایت معدنی در نقطه دوری از مناطق مسکونی و زراعی است یا در نزدیکی آن‌ها؟)
- اطلاعات تاریخی درباره شیوه استفاده از زمین در زمان‌های گذشته، اکنون و انواع ممکن در آینده.
- فعالیت‌های معدنی که تغییرات همیشگی در زمین منطقه ایجاد می‌کنند.
- ظرفیت‌های زمین (ویژگی و پتانسیل خاک و آب‌و‌هوای منطقه).
- قوانین و مقررات ملی و منطقه‌ای.
- منافع و مطلوبیت‌های مدنظر اجتماع‌های اطراف و ذی‌نفعان سایت معدنی.
- نحوه مالکیت زمین: در موارد زیادی شرکت معدنی زمین را اجاره می‌گیرد و پس از بسته شدن صاحب اصلی آن امکان استفاده مجدد را مدنظر دارد.
- امکان‌سنجی اقتصادی طرح.
- طرح‌های منطقه‌ای.
رویکردهای موجود در استفاده مجدد از زمین‌ها پس از تعطیل شدن سایت
موارد زیر اصلی‌ترین اصول برای تشخیص و ارزیابی انتخاب‌های موجود در استفاده مجدد از زمین هستند:
- ارزیابی به هنگام: ازآنجاکه استفاده مجدد از زمین‌ها، به تمام جنبه‌های طرح تعطیلی مرتبط می‌شود، برنامه‌ریزی برای آن باید در مراحل اولیه طراحی برنامه تعطیلی صورت گیرد و در سرتاسر مراحل استخراج پیگیری شود.
- استفاده از پایگاه دانش: تمام اطلاعاتی که در مراحل مختلف جمع‌آوری و در پایگاه دانش ذخیره‌شده‌اند، در استفاده مجدد از زمین معدنی تأثیرگذارند. برای مثال، داده‌های مرتبط با شیوه‌های فرآوری و پرعیارسازی سنگ معدن نقش مهمی در تعیین شیوه استفاده مجدد از زمین دارند.
- در نظر داشتن ظرفیت زمین: عواملی چون جنس خاک، میزان دسترسی به منابع آبی، عمق محیط معدنی احیاشده و … نقشی اساسی در تصمیم‌گیری درباره شیوه‌های استفاده مجدد از زمین دارند. برای مثال، مناطقی که حجم‌های بالایی از باطله معدنی در آن‌ها دفن شده‌اند، با احتمال زیاد مطلوبِ استفاده به‌عنوان زمین زراعی نیستند.
- درگیر کردن ذی‌نفعان: در استفاده مجدد از زمین معدنی، باید تمام افراد، جوامع و سازمان‌های ذی‌نفع در تصمیم‌گیری‌های مرتبط دخیل باشند. برای مثال، روستاها و مجموعه‌های مسکونی اطراف معدن آگاهی بیشتری از شیوه‌های ممکن و مفید در استفاده از سایت تعطیل‌شده دارند؛ بنابراین بهترین پیشنهادات از جانب آن‌ها ارائه می‌شود.
- ایجاد نقشه زمین‌ها بر اساس پتانسیل استفاده: بخش‌های مختلف سایت معدنی، تغییرات متنوعی را تجربه کرده‌اند. بخصوص شیوه استفاده از سایت معدنی، نوع مواد معدنی و فعالیت متمرکز در مکان‌های مختلف تأثیر زیادی بر طراحی نقشه زمین برای استفاده مجدد دارند. برای نمونه، مکان‌هایی از نقشه احیاء که مواد شیمیایی در آن‌ها تمرکز داشته‌اند (حتی اگر خنثی‌سازی‌های زیادی انجام‌گرفته شده باشد)، باید عنوان و مرزبندی شوند.
- قابلیت انعطاف‌پذیری: یکی از اصلی‌ترین معیارها در انتخاب شیوه استفاده مجدد، میزان انعطاف‌پذیری طرح در بحث استفاده مجدد است. هرچقدر که انعطاف رویکرد موجود در تبدیل‌شدن به انواع کاراتر آتی بیشتر باشد، اتخاذ آن مفیدتر و رضایت‌بخش‌تر خواهد بود.
- در نظر داشتن قوانین سازمان‌هایی چون منابع طبیعی: در بیشتر سایت‌های معدنی، صاحب اصلی یا جانبی زمین‌ها دولت است. بنابراین، آگاهی از قوانین موجود در بهره‌برداری و حق مالکیت زمین‌ها کمک خوبی در اتخاذ رویکردهای مؤثر در استفاده مجدد از زمین‌های معدنی است.
تشخیص و ارزیابی ریسک‌ها و فرصت‌ها
مزایای مدیریتی متعددی برای تعبیه فرایند ارزیابی ریسک یا فرصت ساختاریافته در برنامه‌ریزی تعطیلی معدن وجود دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- متمرکز کردن منابع و سیاست‌گذاری‌های شرکت بر روی ریسک‌ها و فرصت‌هایی که مهم‌تر از انواع دیگرند.
- تشخیص فرصت‌های ممکن در کاهش هزینه‌های متناظر با طرح تعطیلی معدن.
- طرح برنامه‌هایی که ریسک‌های مختلف را هدف قرار می‌دهند.
- تعیین متریک‌هایی برای ارزیابی میزان موفقیت در طرح.
- ارتباط با سازمان‌ها و ذی‌نفعان مختلف برای کاهش و کنترل ریسک‌ها.
- ایجاد فرصت‌هایی مطلوب برای درگیر کردن ذی‌نفعان.
خلاصه‌ای از مراحل مختلف یک برنامه اجرایی برای انتخاب بهترین شیوه استفاده از زمین
در این بخش به‌صورت خلاصه، بخش‌های مختلف از یک طرح مطلوب انتخاب بهترین رویکرد در استفاده مجدد از زمین‌های معدنی، آورده می‌شوند:
- تولید لیست بلند بالایی از فعالیت‌هایی که باید در قالب مرحله بستن سایت اجرا شوند. این لیست غالباً بر اساس چندین ورودی تولید می‌شود: تجربه‌ی حرفه‌ای شرکت معدنی، مرور مقالات، مجلات و کتاب‌های تخصصی در حوزه معدن و بخصوص مرحله بستن معدن، ورودی‌های مرتبط با ذی‌نفعان.
- رصدی اولیه از انتخاب‌های موجود و ارزیابی اولیه درباره شدنی بودن آن‌ها برای حذف انواع غیرممکن. در ادامه، محاسبات و ارزیابی‌ها با دقت و جزئیات بیشتری انجام می‌گیرند و از تمام پتانسیل‌های شرکت برای ارتقاء سطح دقت استفاده خواهد شد.
- گزینه‌های حذف‌شده و دلایل منطقی برای حذف آن‌ها، همراه با مستندات موجود، ذخیره می‌شوند. این ذخیره‌سازی به قابل‌پیگیری بودن تصمیمات و ارزیابی مجدد کمک قابل‌توجهی می‌کند.
- در گام بعدی، باید از میان انتخاب‌های باقیمانده، معیارهایی برای رتبه‌بندی آن‌ها اتخاذ شود. سودآور بودن و شدنی بودن ازجمله معیارهایی هستند که باید مدنظر قرار گیرند. انواع دیگری چون رضایت ذی‌نفعان، دوستدار محیط‌زیست بودن هر انتخاب، تأثیرات اجتماعی و … معیارهای دیگرند.
- تحلیل حساسیت روش دیگری است که باید در مراحل مختلف از ارزیابی انتخاب‌های ممکن اعمال شود. تحلیل حساسیت انتخاب‌ها به میزان انعطاف و پایداری انتخاب‌ها تحت پارامترهای مختلفِ موجود یا ممکن می‌پردازد.
معیار موفقیت در تعطیلی معدن
فعالیت‌های طرح بستن معدن برای رسیدن به اهداف مشخصی عملیاتی می‌شوند. معیارهای موفقیت مجموعه‌ای از مقیاس‌ها، نیازمندی‌ها و تشخیص‌هایی است که میزان موفقیت در عملیات با هدف تحقق سیاست‌های طرح را مشخص می‌کنند.
برای مثال، یک هدف در طرح بستن معدن می‌تواند جلوگیری از نشت‌های آتی از مواد اسیدی به آب‌های زیرزمینی باشد. یک معیار مطلوب در بررسی فعالیت‌ها برای تحقق این هدف، سنجش مرتب PH آب‌های موجود در منطقه عملیاتی است.
برای طراحی و بررسی نهایی معیارهای مطلوب در بررسی سطح موفقیت طرح بستن معدن، روش تعیین معیارها باید ویژگی‌های زیر را مدنظر قرار دهند:
- خاص بودن: معیارها باید مستقیماً به اهداف و فعالیت‌های طرح مرتبط بپردازند. یک طرح تعطیلی معدن مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که باید گام‌به‌گام فرایند تعریف، اجرا و اهداف را مشخص کنند. وجود یک شکاف می‌تواند کلیت اجرایی طرح را با مخاطره روبرو کند.
- قابلیت اندازه‌گیری: اگر یک معیار را نتوان اندازه‌گیری کرد و کمیتی برای آن به دست آورد، امکان کنترل عملیات و درست یا غلط بودن شیوه‌های اجرایی ممکن نخواهد شد. به‌ویژه اینکه، روندها، برنامه‌های زمانی، بودجه‌بندی و نتایج باید مرتباً به ذی‌نفعان گزارش و توضیح داده شوند؛ بنابراین، اندازه‌پذیر بودن معیارها کمک شایانی به قابل‌انتقال بودن بررسی‌ها می‌کند.
- قابلیت دستیابی: اگر قرار است از عملیات احیاء سودی حاصل شود، اهداف مالی و سودآوری طرح بستن معدن باید منطقی انتخاب شوند. هم‌زمان با این اهداف، معیارها نیز باید مناسبِ وضعیت و طرح عملیاتی انتخاب شوند. معیارهایی که از واقعیت دورند یا خیلی موضعی هستند، خود یک اختلال در تعریف و انتقال سطح موفقیت طرح خواهند بود.
- مرتبط بودن: معیارها باید انطباق خوبی با اهداف، جوامع، محیط و دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللی داشته باشند.
- به‌موقع بودن: معیارها باید مؤلفه زمان را در نظر گرفته باشند. به این عبارت که متناسب با بازه زمانی، حتی فصل و مناسبت‌های مختلف، معیارها به سنجش سطح موفقیت و کارایی عملیات بپردازند.
جمع‌بندی:
متأسفانه سایت‌های معدنی زیادی در کشور وجود دارند که در وضعیت‌های نامناسبی رها شده‌اند. همین امر باعث ایجاد چهره‌ای تاریک و ضد محیط‌زیست از صنایع معدنی شده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل در این واقعیت، عدم برنامه‌ریزی درست و اجرای سیاست‌های تعطیلیِ معدن و احیاء زمین‌های مورداستفاده آن است.
در اولین گام، شرکت‌های معدنی باید اهداف خود درباره زمان، چرایی و چگونگی بستن معدن را تعیین کنند. گام بعدی به برنامه‌ریزی کل‌نگر و به‌موقع از طرح می‌پردازد. بودجه‌بندی و تعیین تیم‌های آگاه به مسائل مرتبط با بستن سایت، مثل مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی، در مراحل بعدی اتخاذ می‌شوند. درنهایت، باید معیارهایی برای سنجش مرحله‌به‌مرحله پیاده‌سازی طرح، تحقیق و ارزیابی شوند.
بستن سایت‌های معدنی، بخصوص انواعی با سال‌های فعالیت طولانی‌تر، تأثیرات اجتماعی و اکوسیستمی شدیدی بر جوامع و محیط مورداستفاده معدن باقی می‌گذارند. طرح بهینه و تحقیق‌شده تعطیلی معدن، یک ضرورت و رسالت شرکت‌های معدنی برای ذهنیت عمومی آن‌ها بین اشخاص جامعه است.
کلمات کلیدی:
تعطیلی معدن – بستن سایت معدنی – شرکت‌های معدنی – طرح تعطیل کردن معدن – طرح بستن سایت – احیاء – استفاده مجدد از زمین – بهره‌برداری – بسته شدن معدن – زیست‌محیطی
بخش‌های مختلف و خلاصه‌شده از منابع زیر:
