در بحبوحه تحول شتابان در سراسر صنعت معدن، ۴۰ شرکت معدنی برتر جهان نتایج مالی درخشانی را در سال ۲۰۲۱ منتشر کرده‌اند.
بنابراین گزارش‌ها، بهطور میانگین درآمد شرکت‌ها ۳۲ درصد افزایش‌یافته و سود خالص شرکت‌ها، به دلیل افزایش نرخ کالاهای صنعت معدن و روند صعودی تقاضا برای مواد اولیه، تا ۱۲۷ درصد ارتقاء داشته است. به این اعداد دستاوردهای مثبت صنعت معدن در سال ۲۰۲۰ را اضافه کنید تا دیدی واضح از آینده درخشان صنایع معدنی داشته باشید.
خلاصه اجرایی
باوجود روند فوق‌العاده رشد در صنایع معدنی، سؤال اصلی این است که شرکت‌های معدنی تا چه زمانی می‌توانند شاهد چنین رشد و تقاضای جهانی باشند. بازار صنایع معدنی به‌شدت در حال تحول است؛ اصلی‌ترین بازیگر در این تحول همه‌جانبه، حرکت کشورها به سمت سیاست‌های کربن‌زدایی و استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر است. بهطور ویژه، مواد معدنی زیر در دهه آینده تقاضاهای صعودی را تجربه خواهند کرد:
- لیتیوم، نیکل، کبالت و گرافیک برای ساخت مخازن نگه‌دارنده انرژی، مانند باتری ماشین‌های الکتریکی
- مس و آلومینیوم برای انتقال انرژی
- سیلیکون، اورانیوم و عناصر کمیاب برای انرژی‌های خورشیدی، بادی و هسته‌ای
همچنین، در تمام این مصارف، فولاد نقشی محوری دارد و نیاز به سنگ‌آهن بیشتر از هر عنصر دیگری احساس خواهد شد.
جالب اینکه، اجرای سیاست‌های کربن‌زدایی و تعریف همه‌جانبه انرژی‌های پاک، تنها در سایه موفقیت صنایع معدنی در تأمین پایدار مواد معدنی موردنیاز در این سیاست‌ها ممکن است. همین امر باعث شده که ۴۰ شرکت برتر دنیا در استخراج معدن، هدف‌گذاری‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر در استخراج معدن، اتخاذ کنند.
علاوه بر این، بیشتر شرکت‌های معدنی در بازارهای سهام عرضه‌شده‌اند و سهامداران با مشاهده نرخ افزایشی تقاضا، مدیران معادن را تحت‌فشار قرار می‌دهند تا فعالیت‌های استخراج خود را به شکلی سریع‌تر، کاراتر و گسترده‌تر توسعه دهند.
مفهوم معدن داری در حال تغییر است و ۴۰ شرکت بزرگ معدنی باید هرچه سریع‌تر با این تغییر انطباق یابند. در این انطباق، نیاز به انتقال‌هایی چون انتقال دیجیتال، اجتناب‌ناپذیر است. با این توضیحات، شرکت‌های معدنی باید بر روی چهار حوزه عملیاتی زیر تمرکز داشته باشند:
- ارزیابی امکان کشف مواد معدنی حیاتی و تصمیم‌گیری درباره موقعیت مکانی آن‌ها
- بازنگری استراتژی معامله و تشخیص پتانسیل‌های موجود در دریافت سهم بیشتری از زنجیره تأمین، یا مشارکت با شرکت‌های دیگر و شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات اصلی
- به‌کارگیری سیاست‌های سرمایه‌گذاری درست در جهت تقویت عملیات استخراج و تأمین تقاضای بازار
- استقرار سرمایه و جریان نقدی به‌صورت استراتژیک و با سرعت کافی، برای رفع موانع موجود در سیاست‌های توسعه پایدار
- اعتمادسازی و تقویت روابط با جوامع، دولت‌ها و محیط‌زیست
معادنی که با موفقیت از پس این چالش‌ها برآیند، نه‌تنها بر مسائل آتی و متناظر با تغییرات بازار فائق می‌آیند، بلکه از موقعیت استراتژیک کنونی در بازار داغ تقاضا بیشترین بهره را می‌برند.
اطلاعات شاخص
این بخش، نگاهی به مهم‌ترین دستاوردهای صنایع معدنی در انتهای سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲ خواهد بود.
معیارهای مالی
- میزان درآمد: ۳۲ درصد رشد
- سود خالص: ۱۲۷ درصد رشد
- ارزش بازار: ۷ درصد رشد
- میزان سرمایه‌گذاری در معادن: ۱۸ درصد رشد
- سود پرداختی برای هر سهم: ۱۳۰ درصد رشد
- ارزش معاملات: ۲۰۰ درصد رشد
- حجم معاملات: ۶۰ درصد رشد
مواد معدنی حیاتی و مسائل محیط‌زیست
- کربن‌زدایی و انتقال انرژی روند صعودی جدیدی در تقاضا برای فلزات ایجاد کرده‌اند
- فولاد، نیکل، لیتیوم و مس ازجمله مواد معدنی با بیشترین تقاضا هستند
- کمبود عرضه خطر جدی پیش‌روی فرایندهای انتقال انرژی و انقلاب صنعتی ۴ است
- معادن بیشتر از هر بازه زمانی دیگر از تاریخ فعالیت خود، به دنبال بهینه‌سازی فعالیت‌های حرفه‌ای و سازگاری با محیط‌زیست هستند
- شرکت‌های معدنی، با پرداخت مالیات، به میزان قابل‌توجهی به اقتصادها کمک کرده‌اند
بازه زمانی حیاتی برای معادن
سیاست‌های جهانی در کاهش دی‌اکسیدکربن نه‌تنها باعث کاهش نیاز به مواد معدنی نمی‌شود، بلکه سطح تقاضا را ارتقاء هم خواهد داد. درواقع، تولید سیستم‌های انرژی، با محوریت کاهش دی‌اکسیدکربن، مانند خودروهای الکتریکی و انرژی خورشیدی و بادی، وابستگی شدیدی به مواد معدنی اولیه و بخصوص فلزات دارند.
برای مثال، یک نیروگاه خورشیدی سه برابر بیشتر از یک نیروگاه زغال‌سنگ به منابع معدنی نیاز دارد. حتی فراتر، برای ساخت مزارع بادیِ تولید جریان برق، ۱۳ برابر بیشتر از نیروگاه‌های گازی مواد معدنی مصرف می‌شوند.
فراهم کردن منابع برای انتقال انرژی (تحولات مرتبط با انقلاب صنعتی ۴ و انتقال به فرایندهای دیجیتال و بدون دی‌اکسید کربن)، تنها پارامتری نیست که باعث افزایش تقاضا برای مواد معدنی می‌شود. درواقع، دنیا به حجم بیشتری از مواد معدنی حیاتی و خام نیاز دارد تا موتور اقتصادی خود را قدرت ببخشد. همچنین، افزایش میزان استخراج باید در قالب توسعه پایدار و فرایندهای دوستدار محیط‌زیست انجام گیرد.
برخی از پر تقاضاترین مواد معدنی در فناوری‌های متناظر با انتقال انرژی
در ادامه جدولی از میزان مواد معدنی موردنیاز در سیستم حملونقل و نیروگاه‌های تولید برق ارائه می‌دهیم. به‌وضوح می‌توان دید که فناوری‌های جدید به‌مراتب به مواد معدنی بیشتری نیاز دارند.
| نوع سیستم مصرفی | میزان مواد معدنی موردنیاز: ۱- خودرو:کیلوگرم/خودرو ۲- نیروگاه: کیلوگرم/ مگاوات | |
| نیروگاه تولید برق | بادی-خشکی | ۱۵۴۰۹ |
| بادی- دریایی | ۱۰۱۶۷ | |
| خورشیدی | ۶۸۳۴ | |
| هسته‌ای | ۵۲۷۴ | |
| زغال‌سنگ | ۲۴۸۵ | |
| گاز طبیعی | ۱۱۶۶ | |
| حملونقل | خودرو الکتریکی | ۲۰۹ |
| وسیله نقلیه معمولی | ۳۵ |
جدول ۱ میزان مصرف مواد معدنی در نیروگاه‌ها و خودروها
اکثر کشورها، یک لیست از حیاتی‌ترین مواد معدنی موردنیاز در صنایع خود را تهیه کرده‌اند که سیاست‌های استخراج، بر اساس آن روند‌های صادرات و واردات خود را برنامه‌ریزی می‌کنند. بخش اعظم تقاضا از کانال برنامه‌های توسعه فناوری جوامع و متأثر از انقلاب صنعتی ۴ است. بااین‌وجود، انرژی ۴، همچنان بیشترین حجم مصرف مواد معدنی را به خود اختصاص داده است. در جدول زیر به طبقه‌بندی انواع مواد معدنی در قسمت‌های مختلف انرژی پرداخته‌ایم.
| بخش موردنظر در تولید و انتقال انرژی | نوع مواد معدنی |
| تولید انرژی خورشیدیبادیهسته‌ای | سیلیکون (Si) عناصر کمیاب زمین (REE) اورانیوم (U) |
| توزیع و انتقال انرژی انتقالتوزیع | مس (Cu) آلومینیوم (Al) |
| ذخیره انرژی موتورهای برقی و باتری‌هاهیدروژن الکترولیز | لیتیوم (Li) نیکل (Ni) کبالت (Co) گرافیت (C) منگنز (M) وندیم (V) تیتانیوم (Ti) پلاتینیوم (Pt) کرومیوم (Cr) |
جدول ۲ مواد معدنی حیاتی در انرژی 4
نقش پیشرو معادن
انتظار می‌رود در ۳ دهه آینده، تقاضا برای مواد معدنیِ حیاتی افزایشی باشد. بر اساس گزارش آژانس جهانی انرژی، تا سال ۲۰۵۰ ارزش مواد معدنی موردنیاز برای فناوری‌های حوزه انرژی، در حدود ۴۰۰ هزار میلیارد دلار خواهد بود. اگرچه ۳ دهه، بازه زمانی بلندی به نظر می‌آید، اما معادن در حال حاضر هم نمی‌توانند به تمام تقاضاها پاسخ دهند.
برای مثال، مواد معدنی چون مس، لیتیوم و کبالت اکنون با نارسایی‌های در پاسخگویی به تقاضاها مواجه شده‌اند و انتظار می‌رود در سال‌های آینده این نارسایی‌ها بسیار چالش‌برانگیز باشند. بنابراین، آینده انتقال انرژی و حتی انقلاب صنعتی ۴، درگرو افزایش میزان استخراج مواد معدنی توسط معادن در سراسر دنیا است.
دیجیتالی‌کردن صنایع مختلف و خدمات بدون کاهش یا پایداری در قیمت‌های عرضه این فناوری‌ها، ممکن نیست. این در حالی است که تقاضا برای مواد معدنی از جانب این فناوری‌ها، قیمت مواد معدنی و درنتیجه محصولات فناوریِ هدف را صعودی کرده است. از طرفی، ذخایر معدنی رو به پایان هستند و فناوری‌های دیجیتال یا باید جایگزین‌های دیگری برای مواد معدنی پیدا کنند، یا رویکردهای پیشرفته و بهینه‌تری در موضوعات بازیافت فلزات و عناصر دیگر اتخاذ شوند.
چالش‌های پیش روی شرکت‌های معدنی
شرکت‌های معدنی و بخصوص ۴۰ شرکت بزرگ معدنی، پیشران‌های انتقال انرژی (انرژی پاک) هستند. در این مسیر، چالش‌هایی پیش روی این شرکت‌ها است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
جدول‌های زمانی توسعه معادن
برای هر پروژه جدید، معادن به تعریف و اجرای فرایندهای اکتشاف، دریافت مجوز، جذب سرمایه، ساخت سایت معدن و فرایندهای استخراج و فرآوری نیاز دارند. باوجوداین، روند سرمایه‌گذاری‌ها و میزان آن‌ها هرگز پاسخگوی حجم تصاعدیِ تقاضا برای مواد معدنی نیستند.
نوسان قیمت‌ها
نمودار زمانی قیمت برای اغلب از مواد معدنی بسیار پر نوسان و ناپایدار بوده است. سرمایه‌گذاری در محصولات با چنین نوسان‌هایی به رویکردهای سرمایه‌گذاری مبتکرانه و اختصاصی نیاز دارند. به‌ویژه، در ۳ دهه آینده، نیاز به سرمایه‌گذاری اشخاص ریسک‌پذیر بیشتر از هر زمان احساس خواهد شد.
ریسک‌های ژئوپلیتیک
متناظر با مسائلی چون انتقال انرژی و انقلاب صنعتی ۴، کشورهای جهان وابستگی‌های شدیدی به ذخایر معدنی پیداکرده‌اند. این وابستگی باعث ایجاد حساسیت و تنش در برداشت از منابع معدنی شده است. به‌علاوه، زنجیره تأمین و سیستم‌های لجستیک معادن با چالش‌های سیاسی و بین‌المللی مواجه‌اند که در صورت استقرار مداوم، ضربه‌های شدیدی به اقتصاد مختص صنایع معدنی خواهند زد.
سطح انتظارات سهامداران
در سال‌های اخیر، شرکت‌های معدنی فشارهای فزاینده‌ای را از جانب سهامداران و دولت‌ها تجربه کرده‌اند. این در حالی است که معادن بیشتر از هر زمان دیگری به جلب اعتماد سهامداران و جامعه منطقه عملیاتی خود نیاز دارند.
——————————————-
جمع‌بندی:
هم‌زمان با شعله‌ور شدن تنور داغ بازارهای مالی برای خرید مواد معدنی، شرکت‌های معدنی شاهد روند‌های صعودی در ارزش سهام و درآمدهای سالانه خود هستند. اگرچه استفاده از انرژی‌های پاک و سیاست‌های انقلاب صنعتی ۴ به‌منزله کاهش استفاده از ذخایر معدنی است، اما روند رشد این برنامه‌ها درگرو رشد روزافزون استخراج از معادن است.
وقتی تقاضا به شکل بی‌رویه‌ای افزایش می‌یابد، تولیدکنندگان به سرمایه‌گذاری‌های جدیدتر و قوی‌تر نیاز خواهند داشت. متأسفانه صنعت معدن چابکی لازم برای استقرار نظام‌های سرمایه‌گذاری به‌روز را ندارد و در حال حاضر نمی‌تواند متناسب با رشد بازار، فرایندهای توسعه‌ای خود را گسترش دهد. علاوه بر این، صنایع هم‌زمان که با چالش تولید بیشتر مواجه‌اند، باید با فشارهای وارده برای کاهش تولید دی‌اکسید کربن و صدمه به محیط‌زیست نیز دست‌و‌پنجه نرم کنند.
علاوه بر تمام این چالش‌ها، فناوری و استفاده از فعالیت‌های کنترل از راه دور باعث ظهور شرکت‌های معدنی نوپا شده‌اند. این شرکت‌ها ساختارهای بسیار چابکی دارند و با موانعی چون چالش‌های نیروی انسانی شرکت‌های بزرگ معدنی، مواجه نیستند. بنابراین، شرکت‌های معدنی بزرگ باید به دنبال جذب سرمایه‌های کلان‌تر و در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه‌تر باشند.
کلمات کلیدی:
سرمایه‌گذاری – صنعت معدن – صنایع معدنی – مواد معدنی – انقلاب صنعتی – انتقال انرژی – استخراج معدن
